Wielu z nas uważa dziś, że główną przyczyną większości chorób krążeniowych jest cholesterol. Do walki z tym „wrogiem” przemysł spożywczy i farmaceutyczny wypromował masę produktów, na obrocie których określone sektory zarabiają krocie. Okazuje się jednak, że cholesterol nie jest taki straszny, jakim go malują i wcale ten zawarty w pożywieniu nie ma decydującego znaczenia w kształtowaniu ustrojowego poziomu cholesterolu. O wiele więcej złego jest w stanie wyrządzić inny związek, który powstaje niemal w każdej sekundzie w naszym organizmie - homocysteina (Hcy). Co to jest homocysteina i jak radzić sobie z jej negatywnymi skutkami? Odpowiadamy.
Co to jest homocysteina?
Homocysteina to aminokwas siarkowy powstający podczas fizjologicznych przemian innego aminokwasu - metioniny. Mimo że homocysteina jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, to jej nadmiar może wykazywać negatywne skutki. Podwyższona homocysteina może powodować uszkodzenie naczyń krwionośnych analogicznie do nadmiaru cholesterolu frakcji LDL. Zagadnienie homocysteina a cholesterol zyskuje dodatkowego znaczenia, kiedy uzmysłowimy sobie, że składnik ten może powodować zakrzepy i miażdżycę, a tym samym zwiększać ryzyko wystąpienia zawału serca. Homocysteina przekraczająca normę może więc okazać się składnikiem znacznie bardziej zagrażającym naszemu zdrowiu niż cholesterol.
Podwyższona homocysteina - normy
Poziom homocysteiny we krwi regulowany jest przez wątrobę oraz witaminy z grupy B. Dodatkowo jej stężenie uzależnione jest od:
- wieku,
- płci,
- diety.
Prawidłowy poziom homocysteiny we krwi wynosi od 5 do 15 moli/litr. Związek ten w takiej ilości nie powoduje odkładania blaszek miażdżycowych oraz zakrzepów. Przekroczenie podanych wartości nazywane jest hiperhomocysteinemią. Mimo to warto mieć na uwadze, że już homocysteina na poziomie 10-13 moli/litr może negatywnie wpływać na śródbłonek naczyń.
Homocysteina a cholesterol
Podobieństwo pomiędzy homocysteiną a cholesterolem polega przede wszystkim na podobnych efektach działania. Oba te związki w ilości przekraczającej dopuszczalne normy mogą powodować uszkodzenie naczyń krwionośnych, a tym samym sprzyjają rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych.
Homocysteina - jak obniżyć? Witaminy z grupy B w walce z homocysteiną (Hcy)
Jak się okazuje, homocysteina jest większym zagrożeniem dla funkcjonowania całego układu sercowo – naczyniowego niż znacznie częściej dostrzegany problem cholesterolowy. Dlaczego nikt o tym nie mówi? Odpowiedź jest banalna… Na walce z cholesterolem duże koncerny farmaceutyczne mogą budować swoją potęgę. W przypadku homocysteiny, która jeżeli jest na wysokim poziomie, może stanowić ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia, fortuny zbić się nie da. Dlatego odpowiedź na pytanie “Homocysteina - jak obniżyć?” jest niezwykle prosta. Wystarczy zapewnić w diecie właściwy poziom witaminy B9 (kwas foliowy), witaminy B6 i witaminy B12.
Tak, to wydaje się wręcz niemożliwe, ale VIT. B COMPLEX i FOLIC ACIDmogą wspomóc nasz organizm w walce z przestępną homocysteiną, której poziom mogą podwyższać dieta wysokobiałkowa oraz intensywna aktywność fizyczna. Jeżeli do tego dojdą deficyty tych kluczowych witamin w pożywieniu, wynikające z:
- pogorszenia jakości żywności,
- złego przechowywania żywności,
- stosowania wysokich temperatur w trakcie obróbki kulinarnej,
- przestrzegania diet ubogowęglowodanych,
możemy zapracować sobie wysoki poziom homocysteiny. Z tego powodu zachęcamy, aby codzienne menu wzbogacić kompleksem witamin z grupy B, a szczególnie dodatkową dawką witaminy B9 (kwasu foliowego).
Niebezpieczna homocysteina, czyli dlaczego nie powinniśmy zapominać o witaminach B6, B9, B12?
Powstawanie homocysteiny jest ściśle związane z reakcją metylacji. Zachodzi ona nawet tysiąc razy w ciągu każdej sekundy w naszym organizmie. Proces ten polega na przekazywaniu chemicznej grupy metylowej – CH3. Oczywiście to przekazywanie grupy metylowej nie jest przypadkowe i dzieje się po coś. Oto niektóre procesy zachodzące w organizmie, w których następują procesy metylacji:
- synteza i naprawa DNA i RNA – uruchamianie i wyłączanie określonych genów,
- produkcja ważnych neuroprzekaźników: serotonina i melatonina (spokojny sen), dopamina (katecholamina, pochodna tyrozyny, koleżanka adrenaliny),
- produkcja energii (ATP), synteza kreatyny,
- mielinizacja – metylacja pozwala na tworzenie osłonek mielinowych komórek nerwowych,
- produkcja adrenaliny – hormon stresowy, powodujący szybką i maksymalną aktywację zasobów energetycznych,
- produkcja choliny (ważny składnik ścian komórkowych, prekursor przekaźnika w układzie nerwowym – acetylocholiny),
- tworzenie komórek odpornościowych,
- synteza glutationu (wewnętrzny antyoksydant, funkcja detoksykacji, ogromne znaczenie dla funkcjonowania wątroby),
- inaktywacja adrenaliny, histaminy (procesy zapalne).
Kwas foliowy, witamina B6 i witamina B12 - homocysteina i jej skutki vs. neutralizacja
Produktem ubocznym reakcji metylacji jest zgubna homocysteina, która:
- przyspiesza procesy starzenia,
- sprzyja rozwojowi chorób układu krążenia (uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych, powstawanie zakrzepów, udar mózgu, zawał, choroba wieńcowa, miażdżyca),
- wykazuje działanie prozakrzepowe,
- sprzyja rozwojowi stanów zapalnych oraz odczucia bólu,
- wpływa na rozwój wielu chorób neurologicznych i psychiatrycznych np.: depresja, schizofrenia, a zwłaszcza tych, których występowanie wzrasta wraz z nasileniem procesów starzenia (Alzheimer, Parkinson, otępienie),
- przyczynia się do powstawania nowotworów,
- powoduje spadek odporności (deficyt glutationu).
Witamina B6, B12, kwas foliowy - homocysteina a jej neutralizacja
Wiele osób zadaje sobie pytanie “Homocysteina - jak obniżyć?”. Okazuje się jednak, że organizm posiada sprawny system pozbywania się homocysteiny, który funkcjonuje bez zarzutu, pod warunkiem dostępności witaminy B9, witaminy B12 i witaminy B6.
Homocysteina może zostać przekształcona w aminokwas - cysteinę, której organizm potrzebuje m.in. do produkcji glutationu i tauryny, pod warunkiem obecności witaminy B6. Witamina B9, znana jako kwas foliowy, umożliwia powstanie związku o nazwie 5-metylo-TH4 folian, który jest niezbędny do przekształcenia homocysteiny w aminokwas niezbędny - metioninę w reakcji remetylacji. Witamina B12 jest z kolei niezbędnym kofaktorem (enzymu syntazy metioniowej) tej kluczowej reakcji.
Dlaczego możemy być narażeni na deficyt witamin z grupy B?
Wiele czynników związanych z dietą oraz stylem życia może obniżać poziom witamin B9, B6 i B12 we krwi, które są niezbędne do walki z homocysteiną:
- Dieta wysokobiałkowa, szczególnie z dużą zawartością białka zwierzęcego, obfitująca w metioninę, której organizm używa do reakcji metylacji, może doprowadzać do wzrostu homocysteiny. Przyjmowanie prawidłowej ilości folianów (witamina B9), witaminy B6 i B12 przeciwdziała temu procesowi.
- Deficyt witaminy B6, B9 i B12 może dotyczyć osób na dietach wegetariańskich, ketogenicznych, tłuszczowych i innych odmianach diet low carb.
- Alkohol powoduje zaburzenia wchłaniania witamin oraz hamuje przekształcanie homocysteiny w metioninę.
- Palenie tytoniu aktywne i bierne. Związki zawarte w dymie tytoniowym dezaktywują witaminę B6.
- Picie dużych ilości kawy. Wypicie 8 kaw dziennie może podwyższyć homocysteinę nawet o 25%!
- Występowanie innych chorób, które mogą podwyższać poziom homocysteiny: niewydolność nerek (szczególnie gdy pacjent poddawany jest hemodializie), niedoczynność tarczycy, niewydolność wątroby, łuszczyca, choroba Cushinga (podwyższony poziom kortyzolu).
- Stosowanie niektórych leków: podtlenek azotu (służy do znieczulania, gaz rozweselający), środki antykoncepcyjne.
- Niacyna (witamina B3), teofilina (alkaloid zawarty w kakao, herbacie) hamują metabolizm witaminy B6.
- L-DOPA – metabolit pośredni na szlaku syntezy adrenaliny, lek stosowany m.in. w chorobie Parkinsona
- Metformina, lek stosowany w cukrzycy, zaburza metabolizm witaminy B12.
Jak obniżyć homocysteinę?
Od lat prowadzę żywieniowo wielu pacjentów. Są to zarówno aktywni sportowcy, jak i ludzie zgłaszający się po plany żywieniowe w celu modyfikacji sylwetki lub poprawy kondycji zdrowotnej. Zadaję wówczas zawsze pytanie, czy znajoma jest im korelacja witamina B12 - homocysteina, kwas foliowy - homocysteina oraz witamina B6 - homocysteina. Niestety zazwyczaj moi pacjenci ze zdziwieniem kręcą głową. Nie pozostaje więc mi nic innego, jak z czystej przezorności, działając prozdrowotnie, poradzić 2 razy dziennie przyjmować witaminy z grupy B wraz posiłkami np. VIT. B COMPLEX.
